Dysponet: NCBJ
Kontakt: mgr Ewelina Miśta-Jakubowska 
Radiografia X pozwala uzyskać informację o wnętrzu obiektu dzięki przenikliwości promieniowania rentgenowskiego. Im gęstszy materiał tym silniej pochłania on promieniowanie – dzięki temu możliwe jest rozróżnienie struktur o różnej gęstości na zdjęciu rentgenowskim. Odcień szarości każdego punktu na zdjęciu rentgenowskim odpowiada całkowitemu osłabieniu promieniowania w obiekcie na linii od źródła promieniowania do detektora. Dlatego w przypadku złożonych struktur obraz rentgenowski jest trudny w interpretacji gdyż obiekty nakładają się na siebie. Jest to jednak bardzo wartościowe źródło informacji o obiektach różnego typu.
Tomografia rentgenowska (tomografia komputerowa) jest metodą powszechnie znaną z medycyny. Wraz z jej rozwojem została ona zaadaptowana do zastosowań przemysłowych i naukowych. Pozwala ona na stworzenie trójwymiarowego obrazu gdzie do każdego woksela (trójwymiarowego piksela) przypisany jest odcień szarości. Odcień szarości zależy od gęstości materiału obiektu w danym punkcie. Najprostszym sposobem analizy badania tomografii rentgenowskiej jest obserwacja przekrojów, które można oglądać w dowolnej płaszczyźnie cięcia. Ponadto można wykonywać analizy porowatości/wtrąceń, porównanie wymiarów z modelem czy określanie wymiarów obiektu i jego elementów. Samo badanie polega na wykonaniu znacznej liczy zdjęć rentgenowskich obiektu podczas jego obrotu o 360°, a następnie wykorzystaniu tych danych w procesie rekonstrukcji do uzyskania trójwymiarowego obrazu.
Zrzut ekranu obrazowania CT ozdoby z XI-wiecznego skarbu srebrnego z terenu Polski. Ozdoba jest wykonana z użyciem techniki filigranu i granulacji. a-c : rzuty przekroju obiektu odpowiadające płaszczyznom cięcia oznaczonym na niebiesko na wizualizacji 3D (panel d). Obrazowanie ma na celu wizualizację detali konstrukcyjnych i sposób łączenia ornamentu.
Wynik obrazowania tomograficznego fragmentu ozdoby pochodzącej ze XI w. skarbu z terenu Polski
NCBJ dysponuje lampą rentgenowską 300kV i akceleratorem liniowym o energii 6MeV oraz różnego typu detektorami, które pozwalają na wykorzystanie ich w badaniu szerokiego zakresu typów obiektów poprzez wykonanie zarówno zdjęć rentgenowskich jak i tomografii.
Lampa 300kV wykorzystywana jest w prototypowym systemie do prześwietlania samochodów osobowych SOWA. Geometria tego układu pozwala wykonać badanie obiektu o średnicy do około 1,5m, ale sumarycznej grubości nie większej niż 4cm stali lub 25cm polipropylenu. Wykorzystywany jest tu detektor liniowy, co oznacza, że prześwietlenie obiektu wykonywane jest poprzez przesuwanie go przez pole widzenia detektora i uzyskiwaniu kolejnych linii obrazu. Poniżej znajduje się przykładowy radiogram samochodu osobowego uzyskany w skanerze samochodów osobowych SOWA.
Radiogram samochodu osobowego uzyskany w skanerze samochodów osobowych SOWA
Lampa ta może być także wykorzystana z detektorem typu dwuwymiarowego o rozmiarze pola aktywnego 40cm x 40cm. W przypadku płaskiego obiektu można wtedy jednorazowo uzyskać jego prześwietlenie o rozmiarze zbliżonym do rozmiaru pola aktywnego, a dla obiektów o większej głębokości rozmiar ten spada. Możliwa do uzyskania w ten sposób rozdzielczość zdjęcia rentgenowskiego wynosi około 0,2mm.
Detektor o rozmiarze pola aktywnego 40cm x 40cm może być także wykorzystany z akceleratorem liniowym o energii 6MV co pozwala na prześwietlenie obiektu wykonanego ze stali o grubości około 20cm.