Tym tekstem pragniemy zapoczątkować nowy cykl: popularne doniesienia o osiągnieciach badawczych naukowców czynnych w konsorcjum E-RIHS.pl
Zapach mumii
Mumifikacja w Starożytnym Egipcie była praktyką pogrzebową mającą na celu zachowanie ciała i duszy zmarłego, wykonywaną poprzez zastosowanie szczegółowego rytuału balsamowania, przy użyciu olejków, wosków i balsamów. Nowe badania naukowe pokazują, że 5000 lat później zapachy zmumifikowanych ciał mogą ujawnić ważne informacje o ich historii. Po raz pierwszy zapachy były gruntowanie zbadane przy użyciu połączonych technik sensorycznych i instrumentalnych, a wśród wyczuwanych nut dominowały „drzewny”, „ostrawy”, i „słodki”. Te informacje zapachowe dostarczyły wskazówek na temat materiałów używanych w mumifikacji, ewolucji praktyk i używanych składników, a także ujawniły szczegóły na temat praktyk konserwatorskich stosowanych w muzeach egipskich. Zbadane zapachy są integralną częścią mumii, nadają im nowe znaczenie, dlatego powinny być zachowane i udostępnione, jako część ich dziedzictwa. W badaniach brali udział przedstawiciele 4 jednostek: Muzeum Egipskie w Kairze (Prof. dr Ali Abdelhalim), University College of London (dr Cecilia Bembibre), Wydział Chemii i Technologii Chemicznej Uniwersytetu w Lublanie (Prof. Dr Matija Strlič), Katedra Mikrobiologii Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (dr hab. Tomasz Sawoszczuk, prof. UEK).
Zbadane zapachy były często opisywane przez oceniających je konserwatorów jako przyjemne, co może wynikać ze stosowania w balsamowaniu żywic i olejków z drzew iglastych (takich jak sosna, cedr i jałowiec), kadzideł żywicznych (takich jak mirra i kadzidło) oraz wosków. Zastosowanie metod nieinwazyjnych pozwoliło naukowcom na identyfikację poszczególnych związków chemicznych emitowanych z mumii i na chemiczną kategoryzację zapachów, na podstawie ich pochodzenia: oryginalne materiały mumifikacyjne, ochronne olejki eteryczne i produkty aktywności mikrobiologicznej.
Ośrodek krakowski przeprowadził pełną analizę mikrobiologiczną materiału pobranego nieinwazyjnie z mumii oraz z trumien, w celu oceny poziomu zanieczyszczenia mikrobiologicznego. Dodatkowo brał czynny udział w analizie instrumentalnej i sensorycznej zapachów pobranych z mumii, tak aby można było porównać wyniki uzyskane w obu laboratoriach (UEK i UL). Dzięki zbudowanej przez Katedrę kilka lat temu bazie danych można było wskazać, które ze zbadanych zapachów są produktami aktywności mikroorganizmów
Oprócz uzyskania głębszego wglądu w konserwację i historię starożytnych zmumifikowanych ciał, badania umożliwią muzeom zaangażowanie zwiedzających nie tylko wizualnie, ale także zapachowo. W przyszłości zespół badawczy opracuje współczesną, bezpieczną rekonstrukcję zapachu starożytnych zmumifikowanych ciał, która umożliwi zwiedzającym doświadczenie tego ważnego aspektu dziedzictwa starożytnego Egiptu oraz przybliży im praktyki balsamowania i konserwacji w angażujący, węchowy sposób.
Uzyskane wyniki badań zostały opublikowane 14.02.2025 w czasopiśmie Journal of the American Chemical Society: Ancient Egyptian Mummified Bodies: Cross-Disciplinary Analysis of Their Smell
Informacje o wynikach badań są szeroko rozpowszechnione w środkach masowego przekazu:
Zapach mumii
Mummies smell
W dniach 8–10 października 2024 r. w pałacu w Igołomi koło Krakowa obradowała