Identyfikacja składników organicznej powłoki ochronnej stosowanej w polskiej Fabryce Śmigieł Lotniczych W. Szomańskiego w 1930 r.

Znajdujące się w zbiorach Narodowego Muzeum Techniki śmigło lotnicze zostało wyprodukowane w roku 1930 przez polską Fabrykę Śmigieł Lotniczych W. Szomańskiego. Śmigło wykonane jest z drewna jesionowego, jego krawędzie zabezpieczone zostały metalową blachą. Całość pokryto powłoką ochronną na bazie związków organicznych. Środek ten pochodził z Francji, wytwarzany był przez firmę Tonkilaque, zaś jego składniki sprowadzano z Azji. Nie zachowały się żadne informacje na temat składu powłoki, a jedynie panujące ówcześnie przekonanie, iż substancja jest toksyczna dla Europejczyków. Z tego też powodu do nakładania powłoki na śmigła w fabryce W. Szomańskiego, był zatrudniony pracownik z Chin, a sama substancja zwana była „chińskim lakierem”. Wiadomo, iż charakteryzowała się ona działaniem drażniącym i była jak na ówczesne czasy niezwykle trwała. Charakterystyczna jest barwa powłoki, jak i odporność na odspajanie od gruntu. Ze względu na to, iż stan obiektu wymaga konserwacji, a zniszczeniu uległa przede wszystkim wspomniana wyżej powłoka zabezpieczająca, istnieje konieczność analizy jej składu, z zamiarem odtworzenia ubytków.

Śmigło lotnicze wyprodukowane przez Fabrykę Śmigieł Lotniczych W. Szomańskiego, 1930 r.; materiał: drewno, metal; wymiary: 2170 mm x 165 mm x 117 mm.

Celem wnioskowanych badań jest zatem identyfikacja poszczególnych składników – pigmentów, spoiw oraz innych substancji wchodzących w skład badanego materiału. Publikacja wyników badań wpisuje się w plany edytorskie i wystawiennicze Narodowego Muzeum Techniki, czyli w popularyzację wiedzy na temat historii lotnictwa polskiego. Fabryka W. Szomańskiego była w okresie II Rzeczypospolitej jedną z najważniejszych wytwórni drewnianych śmigieł lotniczych na terenie naszego kraju. Jej wkład w rozwój rodzimego lotnictwa był nieoceniony. Wiedza na temat technik stosowanych przez nią w produkcji śmigieł jest niezbędna do badań nad ogólną historią lotnictwa polskiego.