Badania fizyko-chemiczne sześciu alabastrowych figur Chrystusa i apostołów z ok. 1460 roku z Klasztoru Ojców Dominikanów w Krakowie

Grupa składa się z sześciu datowanych na czas około roku 1460, rzeźbionych pełnoplastycznie z alabastru figur o wysokości około 30 cm. W grupie znajduje się figura Chrystusa, św. Szymona, św. Andrzeja, apostoła z księgą, błogosławiącego apostoła i apostoła z płaszczem przerzuconym przez prawe ramię.

Głównym celem projektu jest rozpoznanie budowy technologicznej rzeźb oraz składu wtórnych nawarstwień. Rozpoznanie to ma przynieść istotne informacje na temat historii zespołu oraz posłużyć jako podstawa do dalszych badań nad opracowaniem najbezpieczniejszej metody usuwania wtórnych warstw malarskich z powierzchni kamienia w celu przywrócenia pierwotnych walorów estetycznych.

Figury z Klasztoru Ojców Dominikanów w Krakowie: a: figura Chrystusa; b: figura św. Andrzeja, c: figura św. Szymona; d: figura apostoła z księgą; e: figura błogosławiącego apostoła; f: figura apostoła z płaszczem przerzuconym przez ramię, fot. Daniel Podosek

Grupa alabastrowych rzeźb Chrystusa i apostołów z Klasztoru Ojców Dominikanów jest zespołem dzieł o wyjątkowej w skali światowej klasie artystycznej. Rzeźby powstały najpewniej w niderlandzkim warsztacie rzeźbiarskim około roku 1460 z przeznaczeniem do oprawy artystycznej ołtarza św. Piotra z Werony w kościele Trójcy Świętej w Krakowie, gdzie towarzyszyły figurze Madonny z Dzieciątkiem zachowanej obecnie w katedrze w Przemyślu.  W okresie nowożytnym rzeźby zostały wyjęte z pierwotnego miejsca w ołtarzu, były przemieszczane w obrębie klasztoru, a ich historia – zapomniana. W roku 2019 w trakcie prac nad projektem badawczym Narodowego Centrum Nauki 2014/15/b/hs2/03071, Architektura i wyposażenie zespołu klasztornego dominikanów w Krakowie od 1. połowy XIII wieku do czasów współczesnych Krzysztof Czyżewski, Marcin Szyma i Marek Walczak „odkryli” je na nowo przyglądając się wnikliwie wyposażeniu kościoła św. Idziego, gdzie od lat 80. Wieku XX były umieszczone wysoko na stallach ukryte w mroku niewielkiego wnętrza pod warstwami zniekształcających przemalowań.

Z uwagi na najwyższą europejską klasę artystyczną rzeźb oraz niewielką liczbę podobnych tego typu dzieł zachowanych na świecie jest konieczne podjęcie rzetelnych badań fizyko-chemicznych stanowiących podstawę do decyzji o doborze optymalnych metod przy dalszych pracach konserwatorskich. Wyniki badań będą cenne zwłaszcza dla badaczy plastyki alabastrowej i dadzą cenne informacje na temat miejsca tego typu dzieł w historii Polski w szerokim kontekście europejskim. Rzeźby po zakończeniu prac konserwatorskich będę prezentowane publiczności w powstającym Muzeum Polskich Dominikanów.