Rozpoznanie techniki i technologii powstawania profesjonalnego malarstwa na szkle w pierwszej połowie XX w. i ustalenie przyczyn odspojeń warstwy malarskiej na przykładzie obrazów na szkle Michaliny Janoszanki.

Malarstwo na szkle jako odrębna technika oraz jako problem konserwatorski jest zagadnieniem niszowym i bardzo słabo rozpoznanym. Dotychczas ten rodzaj malarstwa był rozpatrywany w kategoriach sztuki ludowej, natomiast Michalina Janoszanka jest przedstawicielką profesjonalnego malarstwa na szkle. Obraz z wizerunkiem św. Teresy od Dzieciątka Jezus (ok. 1926 r.) ze zbiorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego będzie stanowić główny punkt odniesienia w interpretacji wyników badań innych obrazów na szkle Janoszanki, w tym trzech obrazów ze zbiorów krakowskich Jezuitów.

Michalina Janoszanka, św. Teresa od Dzieciątka Jezus, malarstwo na szkle, 1926 (?), zbiory Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, fot. Paweł Gąsior, 2024. Cały obraz w ramie oraz zbliżenia na charakterystyczny sposób degradacji spoiwa w warstwie malarskiej

Celem projektu jest wykonanie badań pozwalających na rozpoznanie techniki i technologi powstawania profesjonalnych obrazów na szkle oraz ustalenie przyczyn występowania odspojeń warstwy malarskiej od podobrazia szklanego. Pierwsza poł. XX w. wiąże się z obecnością na rynku ogromnej ilości fabrycznych farb, których skład jest trudny do określenia (występowały gotowe mieszaniny różnych pigmentów, a ich barwa finalna zależała od rodzaju zastosowanych związków chemicznych). Dlatego dla precyzyjnego określenia pigmentów przeprowadzone zostaną badania XRPD i spektroskopia Ramana. Aby ustalić skład chemiczny szkła – badanie LA-ICP-MS, dla identyfikacji barwników w farbach – HPLC-UV-Vis-ESI MS, a spoiw – GC-MS. Przyczyny odspojeń warstwy malarskiej od szkła pozwoli zrozumieć badanie DSPI oraz OCT (to badanie zostanie wykorzystane także do wytypowania odpowiedniego spoiwa do konsolidacji odspojonej warstwy malarskiej od szkła).