Z badań nad dystrybucją radiolarytu w paleolicie ziem polskich. Studium przypadków
Radiolaryt to skała krzemionkowa powstała ze szkieletów radiolarii w środowisku głebokomorskim, a użytkowana przez społeczności epoki kamienia na różnych obszarach, zarówno w Europie, jak I poza nią. Złoża tego surowca na terenie Europy występują w obrębie większych łańcuchów górskich. Radiolaryt był podstawowym surowcem do produkcji narzędzi na niektórych obszarach – Węgier, Słowacji, częściowo w Austrii. Na terenie Polski znajdują się dobrej jakości złoża także innych skał krzemionkowych, przede wszystkim krzemieni, ale radiolaryt również był użytkowany, często w postaci gotowych importowanych wytworów. Jego wychodnie zlokalizowane są w południowej, górskiej części. Znajduje się tam Pas Skałkowy, który ciągnie się łukiem Karpat od Zachodniej Słowacji po Rumunię. Kopalnie radiolarytu znane są zarówno z terenów Zachodniej Słowacji, Węgier, a także wschodniej Austrii (radiolaryt alpejski). Na terenie Polski nie rozpoznano dotychczas punktów bezpośredniej ich eksploatacji, ale znane są bogate pracownie przetwarzające ten surowiec w miejscu ich występowania. Surowiec ten jest jednak makroskopowo niemal nie zróżnicowany niezależnie od miejsca złoża pierwotnego, dlatego ustalenie proweniencji importowanych zabytków nastręcza szereg trudności. Badania nad dywersyfikacją radiolarytu pochodzącego z poszczególnych wychodni były podejmowane na terenie Austrii, Węgier, Słowacji a także Polski. Niektóre z nich przyniosły pozytywne rezultaty. Celem projektu jest więc kontynuacja badań nad tym zagadnieniem I próba uzyskania bardziej jednoznacznych wyników w kwestii proweniencji wybranych dystrybuowanych zabytków z radiolarytu, spotykanych na stanowiskach archeologicznych oddalonych nawet o kilkaset kilometrów od ich źródeł. Drugim I głównym celem jest próba wypracowania metody pozwalającej na dywersyfikację samych złóż radiolarytu, żeby możliwym było stworzenie bazy danych dla znanych wychodni I umożliwienie łatwiejszego ich zestawiania z potencjalnymi zabytkami wykonanymi z radiolarytu. Miałoby to stanowić podstawę większego projektu badawczego.
Przykładowa próbka radiolarytu, Tatry Zachodnie (fot. K. Kerneder-Gubała).