Badanie Kancjonału Wawrzyńca z Giesek ze zbiorów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie

Rękopis zwany Kancjonałem Wawrzyńca z Giesek (sygn. 1706) zawiera m.in.: 1) Liber generacionis, 2) Summa sacrificiorum per Johannem Cardinalem, 3) Officium missae, 4) Passio, 5) Lamentaciones, 6) Opis zajęcia Konstantynopola przez Turków w 1453 r., 7) List Bajazeta, księcia tureckiego do króla polskiego Jana Olbrachta z 1497 r.  Notację muzyczną Liber generacionis i Lamentaciones sporządził Wawrzyniec z Giesek w latach 1496-1499, po czym, na prośbę Jakuba, wikariusza w Opatowie przekazał go dla tamtejszej kolegiaty św. Marcina. Później rękopis ten był własnością Stanisława Lipnickiego (zm. przed 1556), kanonika i oficjała sandomierskiego, a następnie trafił do zbiorów klasztoru kanoników regularnych w Kraśniku. Na przełomie XIX i XX w. wzbogacił zbiory Hieronima Łopacińskiego, który zapisem testamentowym, przekazał go Bibliotece Akademii Umiejętności w Krakowie. Rękopis oprawiony został na początku XVI w. w deski powleczone brązową skórą, ozdobioną za pomocą ślepych wycisków strychulca i tłoków. Do ozdobienia oprawy użyto m.in. dwóch owalnych tłoków napisowych o średnicy 18 mm i 28 mm oraz ośmiobocznego tłoka o wymiarach 13 x 9 mm z gmerkiem przypominającym akrostych chiro.

Kancjonał Wawrzyńca z Giesek, rękopis papierowy, koniec XV w.

Celem projektu jest poszerzenie wiedzy na temat wszystkich twórców i właścicieli tego kodeksu. Nie znani są dwaj inni pisarze, wpisujący pozostałe teksty, introligator, który sporządził jego oprawę ani jego zleceniodawca. Obrazowanie hiperspektralne pozwoli uczytelnić zatarte teksty na kartach 125v i 129v. Być może ujawnione w ten sposób zostaną imiona pozostałych dwóch pisarzy spisujących ten rękopis. Umożliwi to bardziej precyzyjne datowanie powstania całego kodeksu, nie tylko partii spisanych przez Wawrzyńca z Giesek. Z kolei technika fotografii PTM uczytelni napisy i znaki widniejące na wyciskach tłoków introligatorskich, co pozwoli w sposób jednoznaczny rozstrzygnąć, czy znaki napisowe wyciśnięte na oprawie są znakami własnościowymi, czy też znakiem introligatora. W pierwszym przypadku uzyskamy informację, kto był zleceniodawcą wykonania oprawy. Być może ujawnione zostanie imię innego, nieznanego nam dotychczas, właściciela rękopisu. W drugim przypadku zidentyfikowany zostanie wykonawca oprawy. Uczytelnienie treści tłoków napisowych pozwoli również w jednoznaczny sposób stwierdzić, jakich tłoków użyto do ich wyciśnięcia. Istnieje domniemanie, że posłużono się w tym celu tłokami pieczętnymi. Dotychczas w literaturze przedmiotu nie został opisany przypadek użycia tłoka pieczętnego nie jako środka uwierzytelniającego, a jedynie jako znaku własnościowego. Uzyskane w tym zakresie wyniki będą miały istotne znaczenie zarówno dla badań sfragistycznych, jak i tegumentologcznych.

Mikrofedometria pozwoli ocenić światłotrwałość poszczególnych partii rękopisu, a w dalszej kolejności określić bezpieczne metody konserwacji i digitalizacji obiektu oraz opracować zalecenia  konserwatorskie dla celów ekspozycyjnych.