Analiza inkrustacji i wybarwienia na powierzchni wczesnobrązowych szpil kościanych ze stanowiska Kichary Nowe, woj. świętokrzyskie
Obiekt analiz – zabytki ruchome w postaci dwóch kościanych szpil pochodzą z wielokulturowego i wielofazowego cmentarzyska Kichary Nowe, woj. świętokrzyskie. Badania na stanowisku zostały przeprowadzone przez dr Hannę Kowalewską-Marszałek z ramienia Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, który jest właścicielem zabytków. Artefakty zostały pozyskane w trakcie badań wykopaliskowych przeprowadzonych w 2000 r. Szpile związane są z użytkowaniem cmentarzyska we wczesnym okresie epoki brązu przez ludność późnej fazy kultury mierzanowickiej (1950/1880–1650/1600 BC). Zgodnie z ustaleniami antropologicznymi, groby szkieletowe (nr 30 i 32), w których znaleziono szpile, należały do młodych kobiet – w tym samym kontekście znaleziono również inne przedmioty stanowiące elementy stroju – liczne paciorki kościane, muszlowe oraz wykonane z „fajansu” pradziejowego.
Szpile kościane: nr inw. KN-223/00: IV-U1-127 (z lewej) i nr inw. KN-344/00: III-U2-282 (z prawej)
Ze stanowiska Kichary Nowe pochodzi siedem szpil kościanych, z których dwie wyróżniają się obecnością pozostałości (rezyduów) na powierzchni. W przypadku numeru inw. KN-223/00: IV-U1-127 jest to „inkrustacja” – wypełnisko ornamentu wyciętego w powierzchni artefaktu. Celem badań będzie ustalenie, czy jest to substancja mineralna czy organiczna i czy znalazła się tam celowo, co wydają się potwierdzać przeprowadzone obserwacje makro- i mikroskopowe. Ustalenia będą więc związane przede wszystkim z techniką wykonania przedmiotu i rozpoznaniem procesów technologicznych znanych wytwórcom kultury mierzanowickiej. Druga szpila – nr inw. KN-344/00: III-U2-282, która poddana będzie analizom, wyróżnia się przede wszystkim dość intensywnym zielonym zabarwieniem większości powierzchni – celem analiz będzie ustalenie, czy jest to związane z działaniem intencjonalnym (np. dodatkowym elementem w postaci blachy miedzianej), czy z procesami podepozycyjnymi, np. obecnością w grobie miedzianego przedmiotu, który uległ całkowitej erozji i zabarwił badaną szpilę lub też z procesami tafonomicznymi. Dodatkowo, w wypełnisku ornamentu stwierdzono podobną substancję, co w przypadku pierwszej szpili – rezyduum to jest widoczne jedynie w powiększeniu. Zależy nam więc na porównaniu substancji z powierzchni obu szpil.
Proponowane i wstępnie zaakceptowane badania:
- microRaman (FIXLAB)
- Spektrometria fluorescencji rentgenowskiej (µXRF) i mapowanie fluorescencją rentgenowską – makroXRF
- FTIR