W ostatnich dniach Minister Edukacji i Nauki, po akceptacji Rady Ministrów RP, złożył formalny akces do nowo powstającej europejskiej infrastruktury badawczej: European Research Infrastructure for Heritage Science ERIHS ERIC. Był to ostatni krok na drodze naszego środowiska do udziału w tej inicjatywie. Punktem wyjścia był udział UMK w szeregu projektów infrastrukturalnych Unii Europejskiej, począwszy od projektu FP 7 CHARISMA. Istotą tego i kolejnych projektów była oferta badań skierowana do dysponentów dzieł sztuki. Dzięki opracowanemu w Instytucie Fizyki UMK tomografowi OCT specjalnie dedykowanemu badaniom dzieł sztuki, uzyskaliśmy trwałą pozycję w społeczności zajmującej się tego typu badaniami. W gronie tym narodziła się koncepcja przekształcenia epizodycznych projektów UE w trwałą europejską infrastrukturę badawczą o charakterze rozproszonym, to jest korzystającą z zasobów aparaturowych partnerów. Koncepcja takiej infrastruktury został wpisana przez European Strategy Forum on Research Infrastructures (ESFRI) na Europejską Mapę Drogową Infrastruktur w 2016 roku.
Działania na terenie kraju zostały zapoczątkowane powołaniem, przez grupę 13 partnerów z UMK jako liderem, Polskiego Konsorcjum dla Badań nad Dziedzictwem Kulturowym E-RIHS.pl w 2015 roku. Oprócz bezpośredniej działalności na rzecz ochrony zabytków Konsorcjum działało w kierunku przekształcenia w Węzeł krajowy infrastruktury. Ważnym krokiem w tym kierunku było wpisanie Konsorcjum, przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, na Polską Mapę Infrastruktury Badawczej w 2020 roku. Równocześnie, na wniosek lidera Konsorcjum, Minister Nauki Szkolnictwa Wyższego wydelegował przedstawicieli Polski (w osobach pani Anny Głąbskiej, Głównego Specjalisty w Wydziale Strategicznej Infrastruktury Badawczej Departamentu Innowacji i Rozwoju MEiN i prof. Piotra Targowskiego, Przewodniczącego Rady Konsorcjum) do pracy w tymczasowej Radzie Zarządzającej Infrastruktury. Dzięki temu mogliśmy uczestniczyć na pełnych prawach o opracowaniu dokumentów stanowiących infrastruktury. Ostatnim krokiem jest złożenie w Komisji Europejskiej wniosku o powołanie Infrastruktury, którego Polska tym samym staje się sygnatariuszem.
Oczekujemy, że infrastruktura na starcie składać się będzie z 14 krajów tworzących węzły narodowe: Belgii, Cypru, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Malty, Polski, Portugalii, Rumunii, Słowenii, Węgier, Wielkiej Brytanii oraz Włoch (jako siedziby biura). Centralnym zadaniem Infrastruktury będzie świadczenie usług badawczych w ramach czterech platform:
- MOLAB: badania prowadzone in-situ, za pomocą mobilnej aparatury,
- FIXLAB: badania prowadzone z wykorzystaniem stacjonarnych instalacji badawczych, zarówno wielkoskalowych (akceleratory, reaktory jądrowe itp.) jak i średnioskalowych, unikatowych stanowisk badawczych,
- ARCHLAB: zintegrowany dostęp do archiwów badawczych czołowych placówek konserwatorskich i muzeów w Europie, wraz ze wsparciem kwerendy na miejscu przez personel jednostki oferującej,
- DIGILAB: zintegrowany dostęp do metadanych projektów badawczych i konserwatorskich,
jak również działania o charakterze edukacyjnym, analogiczne do aktualnie działających w ramach IPERION HS: HS Academy, szkól letnich i obozów edukacyjnych, webinariów itp. Więcej: https://www.e-rihs.eu/