Badania specjalistyczne wybranych tkanin późnoantycznych z Egiptu ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius

Tkaniny późnoantyczne, a więc tekstylia grobowe z I-IX w., pozyskiwane z nekropolii na terenie Egiptu, są częścią wszystkich znaczących kolekcji muzealnych na całym świecie. W przeważającej większości są to niewielkie kawałki, wycięte z większych elementów (odzieży, całunów, nakryć). W muzeach w Polsce znajduje się obecnie ok. 280 kawałków takich tkanin, z czego największy zbiór (99) jest przechowywany w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. 52 tkaniny, naszyte na karty księgi, zostały nabyte przez Władysława Łuszczkiewicza, dyrektora Gabinetu Archeologicznego UJ, od szwajcarskiego archeologa i antykwariusza Roberta Forrera w 1893 r.; pozostałe 47 kawałków pochodzi ze zbiorów dawnego Kunstgewerbemuseum z Wrocławia, skąd trafiły po II wojnie światowej do Krakowa. Wśród nich znajdują się kawałki pochodzące z czasów cesarstwa rzymskiego (I-IV/V w.), epoki wczesnobizantyńskiej (V-poł. VII w.), czy wreszcie okresu wczesnoislamskiego (poł. VII-IX w.). Większość z nich to wełniane, wzorzyste wstawki, wykonane w technice tapiserii, pierwotnie naszyte na lnianą odzież; w kolekcji znajduje się też kilka tkanin jedwabnych, pochodzących z okresu wczesnoislamskiego. W badaniach nad tego typu tekstyliami konieczne jest zebranie danych pomocnych przy identyfikacji zastosowanych surowców włókienniczych oraz rozpoznanie związków chemicznych wskazujących na zastosowanie zróżnicowanych zapraw farbiarskich. Wyniki przeprowadzonych w ramach projektu badań docelowo pozwolą uzupełnić bazę danych dotyczących warsztatu tkanin późnoantycznych z Egiptu (np. rodzaju barwników), pomogą zweryfikować datowanie tkanin ze zbiorów Muzeum UJ, a także będą pomocne w poszukiwaniach analogii w innych kolekcjach. Przed rozpoczęciem planowanych prac konserwatorskich istotne jest również sprawdzenie tkanin pod kątem ewentualnego zagrożenia mikrobiologicznego.

Fragment szlaku tuniki koptyjskiej, len, wełna, sploty: płócienny i gobelinowy; dziergane ząbki, Egipt, VI-VIII w

Celem projektu jest zebranie podstawowych danych z zakresu surowców włókienniczych oraz zapraw farbiarskich użytych w procesie powstania tkanin, a także ewentualnego zagrożenia mikrobiologicznego. Dane te są niezbędne dla opracowania naukowego kolekcji tkanin późnoantycznych z Egiptu ze zbiorów Muzeum UJ, przygotowania programu konserwatorskiego oraz podjęcia decyzji co do dalszego sposobu ich przechowywania.