Metal, bursztyn i szkło w epoce brązu–wczesnej epoce żelaza. Możliwość wskazania szlaków dalekosiężnej wymiany handlowej na przykładzie znalezisk z południowej Polski
Celem projektu jest wskazanie szlaków dalekosiężnej wymiany handlowej w późnej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza w Europie. Środkiem do osiągnięcia celu jest przebadanie fizykochemicznie materiałów odkrytych w południowej Polsce. Przeanalizowane zostaną wyroby tworzące okazałe, nie mające odpowiednika w środkowej Europy, naszyjniki złożone z ponad 350 paciorków szklanych, bursztynowych i brązowych (Kraków-Bieżanów; Targowisko); kolię z Targowiska uzupełnia złota spirala oraz bursztynowy rozdzielacz. Gdzie wykonano tworzące je elementy i skąd pochodziły materiały potrzebne do ich produkcji? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć po przeprowadzeniu analiz laboratoryjnych. Jedyne co dziś wiemy, to to, że część paciorków szklanych wytopiono na obszarach europejskich, zapewne w Italii. Jest jednak prawdopodobne, że duży paciorek z Krakowa ma pochodzenie mezopotamskie lub egipskie
Kraków-Bieżanów. Kolia złożona z paciorków szklanych, bursztynowych i brązowych. Fot. R. Słaboński
Targowisko. Kolia złożona z bursztynowego rozdzielacza (1), paciorków szklanych (2), oraz skrętu ze złotego drutu (3). Fot. T. Purowski
Ciekawym przykładem różnorodnych oddziaływań kulturowych jest zbiór zabytków z Sokolnik. Analiza formalna wskazuje, że część paciorków mogła zostać wykonana w zachodniej, a część we wschodniej Europie. W zbiorze tym szczególną uwagę zwracają egzemplarze cylindryczne, nie mające analogii na ziemiach polskich. Podobne okazy spotykane są na Węgrzech i Słowacji. Zbadanie składu chemicznego szkła omawianych przedmiotów dostarczy nam niepodważalnych danych na temat miejsca jego wytopu (Egipt? Bliski Wschód? Europa?), regionu wykonania z niego biżuterii oraz kierunków napływu na obszary obecnej Polski.
Sokolniki. Paciorki szklane. Fot. T. Purowski