Mamy przyjemność poinformować, że bez wątpienia w kontekście XIX Konkursu Chopinowskiego, w Rzeczpospolitej ukazał się długi i komponenty(!) wywiad z dr hab. Barbarą Wagner, prof. UW, w którym opowiada o swoim udziale w badaniach autografu Ballady f-moll op. 52 Fryderyka Chopina, jakie odbyły się w Instytucie Fryderyka Chopina w 2024 r:

Nikt tego skarbu nie badał. Trop prowadzi do jednego z najwybitniejszych Polaków

Prof. Barbra Wagner z Centrum Badań Biologiczno-Chemicznych i Wydziału Chemii UW wraz ze swoim laboratorium od początku uczestniczy w ofercie E-RIHS.pl. Jest również delegatką Uniwersytetu Warszawskiego do Rady E-RiHS.pl i przedstawicielem Polski w Zgromadzeniu Ogólnym infrastruktury europejskiej E-RIHS ERIC

Serdecznie zapraszamy do udziału w dwudziestej piątej – jubileuszowej – edycji konferencji AChwOZ’XXV (Analiza Chemiczna w Ochronie Zabytków), która odbędzie się w dniach 1–2 grudnia 2025 r.
Miejsce wydarzenia: Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Żwirki i Wigury 101, Warszawa.

Program konferencji

1 grudnia – Uroczyste otwarcie oraz wykłady zaproszonych gości:

• Prof. Dr. Stefan Simon – Dyrektor Rathgen-Forschungslabor der Staatlichen Museen zu Berlin
• Prof.  Dr.  Matija Strlič – Kierownik Heritage Science Laboratory, University of Ljubljana

2 grudnia – Sesja naukowa uczestników konferencji

Rejestracja i zgłoszenia
Zapraszamy do rejestracji za pośrednictwem formularza dostępnego na stronie konferencji. Termin nadsyłania propozycji wystąpień: do 31 października 2025 r.

Wszelką korespondencję dotyczącą konferencji proszę kierować bezpośrednio do organizatorów wydarzenia.

Infrastruktura europejska E-RIHS ERIC ogłosiła rozpoczęcie pierwszego naboru wniosków o dostęp do swoich usług.

W naborze naukowcy, badacze i specjaliści mogą ubiegać się o dostęp do najnowocześniejszej aparatury, wiedzy naukowej i unikalnych zbiorów oferowanych przez platformy E-RIHS ERIC, w tym:

• MOLAB oferuje dostęp do nieinwazyjnych analiz in situ z wykorzystaniem sprzętu przenośnego
• FIXLAB oferuje dostęp do wielkoskalowych, stacjonarnych urządzeń analitycznych
• ARCHLAB oferuje dostęp do starannie wyselekcjonowanych archiwów naukowych i zbiorów próbek
• DIGILAB oferuje dostęp do narzędzi cyfrowych.

Kto może aplikować?

Badacze i specjaliści z państw członkowskich UE i krajów stowarzyszonych, a także wnioskodawcy międzynarodowi. Projekty będą wybierane na podstawie doskonałości naukowej. Udział jest, jak zawsze, bezpłatny. W przypadku projektów FIXLAB i ARCHLAB obejmuje granty pobytowe dla wnioskodawców.

Przypominamy, że równocześnie trwa nabór krajowy projektów. Zgodnie z podziałem zadań pomiędzy E-RIHS ERIC i E-RIHS.pl wnioski w naborze krajowym muszą dotyczyć rozwiązania problemów bezpośrednio związanych z ochroną konserwatorską obiektów lub rutynowej diagnostyki obiektu. Szczegóły zawarte są w Regulaminie naboru krajowego.

Ponadto przypominamy o tegorocznych warsztatach informacyjnych.

Jak aplikować

Na stronie https://www.e-rihs.eu/call-for-access/ można zapoznać się z wytycznymi dotyczącymi składania wniosków, kryteriami kwalifikowalności i szczegółowym opisem dostępnych usług w Katalogu Usług.

Ważne daty

30 września 2025 r.: Termin składania wniosków

Styczeń 2026 r.: Ogłoszenie wyników naboru projektów

Wsparcie

Wsparcie techniczne i naukowe będzie zapewnione przez cały okres naboru wniosków.

Z niecierpliwością czekamy na możliwość wsparcia Państwa projektu za pośrednictwem naszych zintegrowanych platform i społeczności ekspertów.

Aby uzyskać więcej informacji, odwiedź stronę https://www.e-rihs.eu/call-for-access/

W przypadku pytań prosimy o kontakt: helpdesk@e-rihs.eu

Jak co roku, nasze Konsorcjum oferuje dostęp do bezpłatnych badań fizyko-chemicznych Waszych obiektów. Szczegółowe informację o ofercie i regulaminie naboru znajdują się na stronie Nasza oferta, natomiast o samym naborze w Aktualnościach.

W tym roku Warsztaty będą obejmować inaugurację projektu FENG, który stworzy nowe możliwości w zakresie realizacji naszej oferty, w powiązaniu z sesją naukową i oficjalną inauguracją Konsorcjum jako polskiego węzła w Europejskiej infrastrukturze badawczej na rzecz nauki o dziedzictwie ERIHS ERIC. Warsztaty odbędą się wyłącznie w formie stacjonarnej w dniach 17 i 18 września 2025 w Toruniu. Wydarzenie będzie jak zawsze bezpłatne dla uczestników (włącznie z wszystkimi posiłkami).

Podczas warsztatów zorganizowana zostanie sesja posterowa.

Linki od tytułów wystąpień prowadzą do abstraktów. Ponadto, wszystkie abstrakty w postaci pojedynczego pliku PDF można pobrać tutaj: ABSTRAKTY-pol.

Program wydarzenia

środa, 17.09.2025, Instytut Fizyki UMK w Toruniu, ul. Grudziądzka 5**

Audytorium Aleksandra Jabłońskiego (d. sala 26)

• od 14:30 – lunch
• 16:00 – 17:00 – oficjalna inauguracja  projektu FENG w kontekście funkcjonowania Konsorcjum jako polskiego węzła w Europejskiej infrastrukturze badawczej na rzecz nauki o dziedzictwie ERIHS ERIC
• 17:00 – 17:30 – kawa
• 17:30 – 18:00 – Dariusz Poliński (UMK) z zespołem: „Pień. Nekropola elit oraz zagadkowe miejsce pochówku z atypowymi grobami. Szersze spojrzenie dzięki badaniom interdyscyplinarnym”
• 18:00 -18:30 – Anna Czajka (Archiwum Główne Akt Dawnych), Barbara Wagner (UW), Katarzyna Lech (PW) „Statut Łaskiego – otwarcie zamkniętej  księgi”
• 18:30 – 19:00 – Angelika Bogdanowicz-Prus, Karol Brzozowski (Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki),  Maria Goryl (ASP w Krakowie) „Sztuka i nauka, nowoczesne sposoby badań a sztuka konserwacji. Portret Anny Jagiellonki z Katedry Wawelskiej”
• 19:00 – posumowanie
• 20:00 – kolacja – restauracja hotelu FILMAR, ul. Grudziądzka 39-43

czwartek, 18.09.2025, Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, ul. Sienkiewicza 30/32**

• 09:00 -11:00 – zwiedzanie (drzwi otwarte) Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego UMK
• 10:00 -11:00 – kawa

Warsztat Informacyjny E-RIHS.pl i projektu FENG: „Polska infrastruktura dla badań nad dziedzictwem kulturowym – ERIHS.PL” – Nowe możliwości realizacji oferty Konsorcjum po wdrożeniu rezultatów projektu FENG.02.04-IP.04-0006/24 – Badawcza Infrastruktura Nowoczesnej Gospodarki

Sala im. prof. Tymona Niesiołowskiego

• 11:00 – 11:10 – otwarcie: Dziekan Wydziału Sztuk Pięknych UMK, dr hab. Filip Pręgowski, prof. UMK
• 11:10 – 11:30 –  Aldona Garbacz-Klempka (AGH): Platforma technik obrazowania, analityki i rekonstrukcji do badań nad dziedzictwem i historią technologii na AGH
• 11:30 – 11:50 – Tomasz Łojewski (AGH): Nowe możliwości obrazowania multispektralnego
• 11:50 – 12:10 – Łukasz Bratasz, Łukasz Berger, Sergii Antropov, Marcin Bury, Sonia Bujok, Marcin Strojecki (IKiFP PAN):  HERIe- cyfrowa platforma prewencji konserwatorskiej
• 12:10- 12:30 – Krzysztof Kruczała, Dominika Pawcenis (UJ): Możliwości zastosowań spektroskopii elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) i chromatografii żelowej (SEC) kontekście badań nad dziedzictwem kulturowym.
• 12:30 – 12:50 – Ewelina Miśta-Jakubowska (UJ): Możliwości zastosowania techniki XRF-VIS-NIR-SWIR (Iris).
• 12:50 -13:10 – Barbara Łydżba-Kopczyńska (UWr): Nowe możliwości analityczne oraz potencjał platformy informatycznej ERIHS.PL w badaniach malarstwa sztalugowego oraz proweniencji bursztynów
• 13:10 -13:30 – Marcin Szala, Tomasz Kalota (UWr): Pilotażowa digitalizacja nietypowych lub szczególnie cennych obiektów
• 13:30 -13:50 – Joanna Kowalska (IChB PCSS): Nowa koncepcja obsługi informatycznej badań w ramach oferty E-RIHS.pl

13:50 -14:50 – lunch+ sesja plakatowa I* (wszystkie postery)

• 14:50 – 15:10 – Magdalena Pilarska-Mazurek (PW) Skanowanie laserowe terenu z bezzałogowego statku powietrznego
•  15:10 – 15:30 – Agnieszka Brojanowska (PW) – Analiza procesów korozyjnych w materiałach metalicznych
• 15:30 – 15:50 – Radosław Palonka (UJ): Naziemny skaning laserowy TLS (Terrestrial Laser Scanning) architektury i zabytków wielkogabarytowych
• 15:50 – 16:10 – Grażyna Zofia Żukowska (PW) – (Mikro)spektroskopia Ramana w analizie dzieł sztuki

16:10 -17:10 – kawa + sesja plakatowa II* (wszystkie postery)

17:10 – 17:30 – Piotr Targowski (E-RIHS.pl): informacja o zmianach w warunkach naboru krajowego wniosków o badania E-RIHS.pl

POSTERY:

1. Marzena Kamińska (Archiwum Państwowe w Toruniu) – Archiwalia pod mikroskopem. Nieinwazyjne badania instrumentalne dekoracji malarskich w „Genealogii Koyenów” z 1630 r. ze zbiorów APT
2. Katarzyna Lech (Politechnika Warszawska, Wydział Chemiczny) – Czerwienie w późnoantycznych tkaninach z Egiptu ze zbiorów Muzeum UJ Collegium Maius
3. Dorota Zaprzalska (Uniwersytet Jagielloński) – Nieinwazyjne badania ikon kompozytowych na Cyprze
4. Marianna Gniadek, Olga Syta (Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii) –Możliwości analityczne skaningowej mikroskopii elektronowej z mikrosondą rentgenowską SEM-EDS w analizie obiektów zabytkowych
5. Katarzyna Wyrwicz (Archiwum Państwowe w Gdańsku), Maria Poksińska (Wydział Sztuk Pięknych, Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego) – Nieniszczące metody odtwarzania tekstów wykonanych atramentem żelazowo-galusowym”, 2001 – 2003
6. Tomasz Sawoszczuk, Julio Cesar Torres Elguera, Justyna Syguła – Cholewińska (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) – Rekonstrukcja zapachu obrazu Leonarda da Vinci

*prosimy o zawieszenie plakatów w czwartek, do godz. 10:00. Plakaty będą montowane w antyramach. Wymiar maksymalny plakatu: 118 (wysokość) x 83 cm (szerokość).

**obie lokalizacje dysponują bezpłatnym parkingiem (wymagane uprzednie zgłoszenie na adres mkow@umk.pl)

Wzorem lat ubiegłych nabór wniosków o dostęp do infrastruktury konsorcjum został otwarty – termin składania wniosków: 15.10.2025.

Wnioski na Formularzu (uwaga: aktualna jedyna dopuszczalna wersja) – należy przesyłać wyłącznie mailowo na adres mkow@umk.pl

Przed złożeniem wniosku należy zapoznać się z ofertą Konsorcjum oraz z aktualnym Regulaminem. W związku z wejściem Konsorcjum do Infrastruktury europejskiej jako jej węzeł narodowy zaszła konieczność wprowadzenia kilku zmian, z których najważniejsze można streścić następująco:

1. Co do zasady (Par. 4 Regulaminu) projekty objęte Naborem krajowym wniosków muszą dotyczyć
   1. problemów bezpośrednio związanych z ochroną konserwatorską obiektów, tzn. służyć ocenie stanu zachowania, planowaniu działań restauratorsko/konserwatorskich, ustaleniu właściwych warunków przechowywania
   2. rutynowej diagnostyki obiektu: ustalenia składu chemicznego materiałów, budowy warstw, identyfikacji struktur nieoryginalnych
2. Projekty o charakterze  stricte naukowo-badawczym (w tym powiązane z doktoratami i habilitacjami) powinny teraz być zgłaszane bezpośrednio do Infrastruktury europejskiej za pomocą internetowego Catalogue of Services. Badanie jest nadal bezpłatne, włącznie kosztami dojazdu. Katalog oferuje procedury całej infrastruktury, przy czym teraz dozwolone jest również wnioskowanie o procedury oferowane w Polsce. Nabór wniosków powinien zostać otwarty z początkiem lipca i zostanie zamknięty 30. września. Realizacja od lutego 2026. Projekty będą podlegać ocenie przez niezależny panel ekspertów. W przypadku niezakwalifikowania do realizacji, projekt będzie mógł być realizowany w trybie naboru krajowego (o ile uda się znaleźć wśród oferty krajowej właściwe procedury badawcze).
3. Tym samym znosi się wymóg celu naukowego wniosków w naborze krajowym. Niemniej cel badań musi zostać jednoznacznie określony – Par. 6 Regulaminu.
4. Zmierzamy do tego, aby wyjazdy w trybie MOLAB_PL oraz nie wymagające transportu obiektu w trybie FIXLAB_PL były teraz finansowane przez Konsorcjum. Niemniej, ostateczne decyzje w sprawie finasowania naboru krajowego jeszcze nie zapadły i wymagają dalszych konsultacji z MNiSW.

Doroczny warsztat informacyjny, poświęcony prezentacji oferowanych metod oraz wybranych dotychczasowych rezultatów i połączony z oficjalną inauguracją obecności Konsorcjum w Europejskiej infrastrukturze badawczej na rzecz nauki o dziedzictwie ERIHS ERIC, odbędzie się w wyłącznie w formie stacjonarnej  w dniach 17 i 18 września 2025 w Toruniu. Program tego jak zawsze bezpłatnego wydarzenia zostanie ogłoszony w odrębnym komunikacie.

Termin nadsyłania wniosków upływa tak, jak w latach poprzednich, 15 października 2025. Rezultaty zostaną ogłoszone podczas XXV konferencji Analiza Chemiczna w Ochronie Zabytków w Warszawie w dniach 1-2.12.2025 oraz na stronach Konsorcjum. Niezależnie, wszyscy uczestnicy naboru zostaną powiadomieni o rezultacie drogą internetową.

Szósty wykład trzeciej edycji HS Academy zostanie wygłoszony w czwartek, 19 czerwca o godz. 15:00 przez Jennifer Poulin i nosi tytuł

“Py-GC-MS in Heritage Science: An Important Investigative Tool for the Analysis of Organic Materials”

Wykład ten stanowić będzie przegląd zastosowania techniki pirolizy sprzężonej z chromatografią gazową i spektrometrią mas (Py-GC-MS) w badaniach nad dziedzictwem kulturowym, ze szczególnym uwzględnieniem jej roli w analizie materiałów organicznych oraz najnowszych narzędzi wspomagających interpretację danych.

Technika Py-GC-MS, dzięki swojej wysokiej czułości i specyficzności, stanowi jedno z kluczowych narzędzi w charakterystyce materiałów polimerowych, zarówno naturalnych, jak i syntetycznych. Jej działanie opiera się na rozkładzie termicznym makrocząsteczek w atmosferze obojętnej, co umożliwia analizę nawet bardzo małych ilości materiału bez potrzeby skomplikowanego przygotowania próbki. Choć pierwotnie opracowana z myślą o analizie polimerów, Py-GC-MS z powodzeniem znajduje zastosowanie także w badaniu mieszanin związków organicznych w muzealiach.

Czytaj dalej →

Piąty wykład trzeciej edycji HS Academy zostanie wygłoszony w czwartek, 22 maja o godz. 15:00 przez  Lucię Burgio i nosi tytuł

“Analysis of Indigenous American objects from the V&A collection”

Wykład ten stanowić będzie przegląd dotychczasowych badań prowadzonych nad obiektami rdzennych Amerykanów znajdującymi się w kolekcji Muzeum Wiktorii i Alberta (V&A), ze szczególnym uwzględnieniem najnowszych odkryć oraz podejść konserwatorskich.

Obiekty lakierowane, wytwarzane przez rdzenne społeczności Ameryki dopiero w ostatnich latach zaczęły zyskiwać międzynarodowe uznanie, na jakie rzeczywiście zasługują. Muzeum V&A posiada największą publiczną kolekcję tego typu obiektów w Wielkiej Brytanii i prowadzi ich badania z zastosowaniem zaawansowanych technik analitycznych w ramach podejścia multidyscyplinarnego. Analizy naukowe oraz badania techniczne są wspierane wiedzą kuratorską, konserwatorską, antropologiczną i socjologiczną. Wyniki tych działań są szeroko rozpowszechniane, by zintegrować globalną społeczność zajmującą się lakierem, niezależnie od specjalizacji, pochodzenia geograficznego czy języka. Z perspektywy nauki o dziedzictwie kulturowym pojawia się pytanie: jakie podejście analityczne jest najbardziej odpowiednie dla obiektów, które są zarówno rzadkie, jak i wciąż nie do końca poznane.

Czytaj dalej →

Czwarty wykład trzeciej edycji HS Academy zostanie wygłoszony w czwartek, 24 kwietnia o godz. 15:00 przez doktor Laurę Brambilla i nosi tytuł

“Acoustic emissions techniques applied to historical vehicle engines”

Wykład ten stanowić będzie wprowadzenie do technik emisji akustycznej stosowanych w nauce o dziedzictwie.  Emisja akustyczna to nieinwazyjna, nieniszcząca technika (NDT), która jest stosowana w przemyśle od lat 50. XX wieku, a także w dziedzinie badań dziedzictwa kulturowego od połowy lat 90. XX wieku. W tym zakresie stosowana głównie do monitorowania pęknięć wewnątrz różnych typów obiektów (przedmiotów drewnianych, obiektów metalowych, emalii, zabytków budowlanych, rzeźb, obrazów) ze względu na zmiany warunków środowiskowych oraz do zintegrowanego zwalczania szkodników, umożliwiając wykrywanie aktywności owadów wewnątrz drewna.

Technika emisji akustycznej, szczególnie w zastosowaniu do obiektów drewnianych, znajduje się również w naszej ofercie, p. Emisja akustyczna.

Czytaj dalej →

Bruksela, 28 marca 2025 r. – Europejska Infrastruktura Badawcza dla Nauki o Dziedzictwie (E-RIHS) została przekształcona w Europejskie Konsorcjum Infrastruktury Badawczej (ERIC). Dzięki nowemu statusowi, E-RIHS znacząco umocnił  swoją pozycję kluczowego gracza w dziedzinie nauki o dziedzictwie, zarówno w Europie, jak i na świecie.

Info:   E-RIHS WebSite;  Linked-in;  X;  YouTube; Facebook

Siedzibą centrali E-RIHS jest świeżo zrewitalizowany poprzemysłowy kompleks Manifattura Tabacchi we Florencji. W skład infrastruktury wchodzą obecnie węzły narodowe: Cypru, Francji, Węgier, Włoch, Malty, Holandii, Polski, Rumunii, Słowenii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, oraz Międzynarodowe Centrum Studiów nad Ochroną i Restauracją Dóbr Kulturowych (ICCROM) jako stały obserwator.

E-RIHS ERIC będzie oferować bezpłatny dostęp do infrastruktury badawczej, danych oraz archiwów zlokalizowanych u partnerów w ramach czterech platform:

• ARCHLAB
• FIXLAB
• MOLAB
• DIGILAB

za pośrednictwem internetowego Catalogue of Services (w przygotowywaniu – może jeszcze nie zawierać pełnej oferty). Niezależnie, E-RIHS.pl będzie kontynuować swoją pełną ofertę za zasadach podobnych jak dotąd – szczegóły wkrótce – przed ogłoszeniem tegorocznego naboru projektów.

Trzeci wykład trzeciej edycji HS Academy zostanie wygłoszony w czwartek, 27 marca wyjątkowo o godz. 11:00 przez profesora Marca Waltona i nosi tytuł

„Computational Imaging for Cultural Heritage: Where we are and What is our Future?”

Będzie on poświęcony metodom obrazowania komputerowego w badaniach obiektów dziedzictwa pozwalających na uzyskanie informacji niedostępnej poprzez klasyczną obserwację. Przykłady będą dotyczyć obrazowania obiektów w mikro i makro skali z wykorzystaniem technik AI.

Oto pełna informacja o wykładzie:

The third lecture of the 3rd Edition of the HS Academy „Current Topics in Heritage Science” series will be delivered on March 27th, 2025, at 11 am (CET), by Marc Walton. The lecture „Computational Imaging for Cultural Heritage: Where we are and What is our Future?” will provide the attendees with an introduction to the computational imaging in heritage science.

Czytaj dalej →

Grupa członków Konsorcjum E-RIHS.pl:

• Instytut Chemii Bioorganicznej PAN Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (zespół kierowany przez Tomasza Parkołę i Macieja Głowiaka) – jako lider
• Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie (zespoły prof. Aldony Garbacz-Klempka i prof. Tomasza Łojewskiego)
• Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. Jerzego Habera PAN (zespół prof. Łukasza Bratasza)
• Uniwersytet Jagielloński (zespoły prof. Krzysztofa Kruczały i dr Eweliny  Miśta-Jakubowskiej)
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu (zespół prof. Piotra Targowskiego)
• Uniwersytet Wrocławski (zespoły prof. Barbary Łydżba-Kopczyńskiej i Tomasza Kaloty)

uzyskała w programie FENG (Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki) przeznaczonym dla Projektów z Polskiej Mapy Infrastruktury Badawczej grant na finasowanie rozbudowy potencjału Konsorcjum w wysokości blisko blisko 37,7 mln zł (wartość dofinasowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 29,3 mln zł). W konkursie mogli brać udział tylko członkowie Konsorcjum spoza województwa mazowieckiego.

Grant zostanie wykorzystany na rozbudowę i unowocześnienie bazy aparaturowej beneficjentów oraz na budowę zaplecza informatycznego całego Konsorcjum ERIHS.pl, co pozwoli znacznie usprawnić realizację wniosków o badania.

Z radością informujemy, że na tegorocznej Gali Nauki Polskiej, która odbyła się 19 lutego w Toruniu, grupa Badania nad Dziedzictwem Kultury z Instytutu Katalizy i Fizykochemii Powierzchni im. J. Habera PAN otrzymała nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za znaczące osiągnięcia w zakresie działalności wdrożeniowej. Minister Marcin Kulasek szczególnie docenił platformę prewencji konserwatorskiej HERIe stworzoną i rozwijaną przez grupę prof. Łukasza Bratasza we współpracy z czołowymi instytucjami zajmującymi się ochroną dziedzictwa kultury, m.in. Getty Conservation Institute oraz Canadian Conservation Institute.

Nagrodę otrzymał zespół w składzie:

• prof. dr hab. Łukasz Bratasz
• dr Sergii Antropov
• mgr inż. Łukasz Berger
• dr inż. Sonia Bujok
• prof. dr hab. Roman Kozłowski
• dr Leszek Krzemień
• dr hab. Michał Łukomski
• mgr inż. Magdalena Soboń
• dr Marcin Strojecki

Relacja z Gali Nauki Polskiej dostępna jest na stronie TVP3 Bydgoszcz:

Platforma HERIe jest częścią oferty DIGILAB Konsorcjum E-RIHS.pl i jest bezpłatnym cyfrowym narzędziem do ilościowej oceny ryzyka zagrożeń obiektów dziedzictwa kultury. Zachęcamy do śledzenia strony, na której wkrótce pojawią się informacje dotyczące nadzorowanego korzystania z platformy przy wsparciu zespołu z IKiFP PAN.

19.02.2025 Torun, CKK Jordanki . Gala Nauki Polskiej Fot. Mikolaj Kuras

19.02.2025 Torun, CKK Jordanki . Gala Nauki Polskiej Fot. Mikolaj Kuras

19.02.2025 Torun, CKK Jordanki . Gala Nauki Polskiej Fot. Mikolaj Kuras

Tym tekstem pragniemy zapoczątkować nowy cykl: popularne doniesienia o osiągnieciach badawczych naukowców czynnych w konsorcjum E-RIHS.pl

Zapach mumii

Mumifikacja w Starożytnym Egipcie była praktyką pogrzebową mającą na celu zachowanie ciała i duszy zmarłego, wykonywaną poprzez zastosowanie szczegółowego rytuału balsamowania, przy użyciu olejków, wosków i balsamów. Nowe badania naukowe pokazują, że 5000 lat później zapachy zmumifikowanych ciał mogą ujawnić ważne informacje o ich historii. Po raz pierwszy zapachy były gruntowanie zbadane przy użyciu połączonych technik sensorycznych i instrumentalnych, a wśród wyczuwanych nut dominowały „drzewny”, „ostrawy”, i „słodki”. Te informacje zapachowe dostarczyły wskazówek na temat materiałów używanych w mumifikacji, ewolucji praktyk i używanych składników, a także ujawniły szczegóły na temat praktyk konserwatorskich stosowanych w muzeach egipskich. Zbadane zapachy są integralną częścią mumii, nadają im nowe znaczenie, dlatego powinny być zachowane i udostępnione, jako część ich dziedzictwa. W badaniach brali udział przedstawiciele 4 jednostek: Muzeum Egipskie w Kairze (Prof. dr Ali Abdelhalim), University College of London (dr Cecilia Bembibre), Wydział Chemii i Technologii Chemicznej Uniwersytetu w Lublanie (Prof. Dr Matija Strlič), Katedra Mikrobiologii Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (dr hab. Tomasz Sawoszczuk, prof. UEK).

Zbadane zapachy były często opisywane przez oceniających je konserwatorów jako przyjemne, co może wynikać ze stosowania w balsamowaniu żywic i olejków z drzew iglastych (takich jak sosna, cedr i jałowiec), kadzideł żywicznych (takich jak mirra i kadzidło) oraz wosków. Zastosowanie metod nieinwazyjnych pozwoliło naukowcom na identyfikację poszczególnych związków chemicznych emitowanych z mumii i na chemiczną kategoryzację zapachów, na podstawie ich pochodzenia: oryginalne materiały mumifikacyjne, ochronne olejki eteryczne i produkty aktywności mikrobiologicznej.

Ośrodek krakowski przeprowadził pełną analizę mikrobiologiczną materiału pobranego nieinwazyjnie z mumii oraz z trumien, w celu oceny poziomu zanieczyszczenia mikrobiologicznego. Dodatkowo brał czynny udział w analizie instrumentalnej i sensorycznej zapachów pobranych z mumii, tak aby można było porównać wyniki uzyskane w obu laboratoriach (UEK i UL). Dzięki zbudowanej przez Katedrę kilka lat temu bazie danych można było wskazać, które ze zbadanych zapachów są produktami aktywności mikroorganizmów

Oprócz uzyskania głębszego wglądu w konserwację i historię starożytnych zmumifikowanych ciał, badania umożliwią muzeom zaangażowanie zwiedzających nie tylko wizualnie, ale także zapachowo. W przyszłości zespół badawczy opracuje współczesną, bezpieczną rekonstrukcję zapachu starożytnych zmumifikowanych ciał, która umożliwi zwiedzającym doświadczenie tego ważnego aspektu dziedzictwa starożytnego Egiptu oraz przybliży im praktyki balsamowania i konserwacji w angażujący, węchowy sposób.

Uzyskane wyniki badań zostały opublikowane 14.02.2025 w czasopiśmie Journal of the American Chemical Society: Ancient Egyptian Mummified Bodies: Cross-Disciplinary Analysis of Their Smell

Informacje o wynikach badań są szeroko rozpowszechnione w środkach masowego przekazu:

Zapach mumii

Mummies smell

Drugi wykład trzeciej edycji HS Academy zostanie wygłoszony w czwartek, 27 lutego o godz. 15:00 przez Dr Paraskevi Pouli i nosi tytuł

„Laser cleaning of Heritage objects and Monuments; tailored solutions for demanding restoration challenges”.

Będzie on poświęcony zagadnieniom związanym z wykorzystaniem ablacji laserowej dla wydajnego usuwania niepożądanych materiałów oraz wyzwaniom związanym z wykorzystaniem  laserów w konserwacji dzieł sztuki.

Oto pełna informacja o wykładzie:

The second lecture of the 3rd Edition of the HS Academy „Current Topics in Heritage Science” series will be delivered on February 27th, 2025, at 3 pm (CET), by Paraskevi Pouli, Senior Researcher in the Photonics for Heritage Science group at IESL-FORTH. The lecture „Laser cleaning of Heritage objects and Monuments; tailored solutions for demanding restoration challenges” will provide the attendees with insight into issues in laser ablation for the effective removal of unwanted materials and laser cleaning challenges in conservation.

Czytaj dalej →

Na stronach programu pierwszego Polskiego Radia pojawił się zapis rozmowy prof. Tomasza Łojewskiego z Laboratorium Badań Dziedzictwa Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH w Krakowie z panią Katarzyną Kobylecką. Wywiad, na temat: Jak długo dzieła sztuki – rysunki, manuskrypty, obrazy – mogą być wystawione na działanie światła bez szkody dla stanu ich zachowania  ukazał się w audycji Eureka.

Mikrofedometria (oferowana przez ERIHS.PL – opis metody tutaj) to metoda, która pozwala precyzyjnie określić potencjalne zagrożenie w trakcie kilkuminutowych testów starzeniowych. Punkt pomiarowy ma średnicę zaledwie pół milimetra, a zmiany barwy w jego obrębie mogą „symulować” nawet siedmioletni kontakt ze światłem. Taki unikalny aparat do mikrofedometrii został skonstruowany w Krakowie i służy już w kilkudziesięciu placówkach muzealnych na całym świecie.

Ponadto, przy okazji konferencji archeometrycznej w Igołomni, na blogu  pani Katarzyny Sobota-Liwoch  Archeolog w szpilkach. pojawiła się rozmowa z prof. Piotrem Targowskim z UMK w Toruniu.

Rozpoczynamy trzecią serię wykładów internetowej HS Academy pod wspólnym tytułem Current Topics in Heritage Science.

Pełny program trzeciej edycji można znaleźć pod tym adresem:

Pierwszy wykład w tym cyklu odbędzie się już w najbliższy czwartek, 23 stycznia 2025 o godz. 15:00.

Céline Allain wygłosi referat pod tytułem „Emergency Preparedness of Library Collections”.

Będzie on poświęcony strategiom i dobrym praktykom w zakresie ochrony kolekcji bibliotecznych oraz szybkiego reagowania na nagłe zagrożenia.

Oto pełna informacja o wykładzie:

The first lecture of the 3rd Edition of the HS Academy „Current Topics in Heritage Science” series will be delivered on January 23rd, 2025, at 3 pm (CET), by Céline Allain, the Emergence preparedness coordinator at the National Library of France. The lecture will provide the attendees with insight into strategies and best practices for safeguarding library collections and prompt response against emergencies.

Czytaj dalej →

Dziewiąty nabór projektów umożliwiających bezpłatny dostęp do aparatury badawczej Konsorcjum obejmuje ofertę technik badawczych wymienionych w zakładce Oferta. Znaleźć tam można również warunki udziału. Termin składania projektów upłynął 15 października 2024. Rada Konsorcjum, na swoim posiedzeniu w dniu 18.11.2024 zatwierdziła do realizacji 16 projektów.

Czytaj dalej →

24 edycja Konferencji „Analiza Chemiczna w Ochronie Zabytków”  odbędzie się 28-29 listopada 2024 w Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Wszelką korespondencję dotyczącą konferencji proszę kierować bezpośrednio do Przewodniczącej konferencji, prof. Barbary Wagner: barbog@chem.uw.edu.pl

Czytaj dalej →

W dniach 8–10 października 2024 r. w pałacu w Igołomi koło Krakowa obradowała Pierwsza Krajowa Konferencja Archeometryczna. Wydarzenie wsparły liczne polskie instytucje naukowe oraz firma Labsoft. Patronat nad konferencją objął E-RIHS.pl. Konferencja zgromadziła 159 badaczy, prezentujących 44 referaty i 11 posterów. Dzięki szerokiemu zainteresowaniu i tematyce spotkanie szybko zdobyło status kluczowego wydarzenia naukowego w zakresie zastosowań metod naukowych w archeologii. Wykład inauguracyjny wygłosiła profesor Zofia Stos-Gale z Uniwersytetu w Goeteborgu, ekspertka w dziedzinie identyfikacji pochodzenia ołowiu w zabytkach archeologicznych. Publikacja materiałów konferencyjnych zaplanowana jest w „Sprawozdaniach Archeologicznych” wydawanych przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Czytaj dalej →